وقوع و بررسی پراکنش ویروس موزائیک زرد کدو (zymv) در کدوئیان استان خوزستان

ویروس موزائیک زرد کدو(zymv) از مهمترین و مخرب ترین ویروس های کدوئیان می باشد. در تحقیق انجام شده جهت بررسی حضور و تعیین پراکنش ویروس موزائیک زرد کدو در مزارع جالیزی خوزستان، طی ماههای آبان 88 و فروردین و اردیبهشت 89 از مزارع مختلف جالیزی هفت منطقه عمده کشت خوزستان، شامل شوش، ملاثانی ، حمیدیه، شوشتر، دشت آزادگان، دزفول و بهبهان نمونه برداری شد. از 175 نمونه جمع آوری شده آزمون سرولوژیکیdas-elisa به روش کلارک و آدامز به عمل آمد. پس از انجام تست das-elisa نمونه های آلوده به ویروس، به گیاهچه های کدو رقم white bush مایه زنی شد. پس از تکثیر ویروس در کدو از برگ های آلوده، rnaکل به روش های فنل-کلروفرم و ترایزول استخراج گردید. جهت تائید نتایج آزمون سرولوژیکی، به روش نسخه برداری معکوس(rt-pcr) با استفاده از پرایمرهای اختصاصی ویروس ثبت شده درgenebank به شمارهl31350 قطعه ای مربوط به n ترمینالcoat proteinو c ترمینال nuclear inclusion body ژنوم zymv تکثیرشد. محصول pcrروی ژل آگارز 1% مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین با استفاده از روش ic-rt-pcr نیز قطعات ویروسی تکثیر و باندهای حاصل از این روش، با باندهای تولیدی از rna استخراج شده روش فنل- کلروفرم و ترایزول مقایسه شد. از بین 175 نمونه جمع آوری شده از مزارع مختلف کدوئیان، در 71 نمونه ویروس zymv با استفاده از آزمون das-elisa ردیابی شد. از میان مناطق نمونه برداری شده، منطقه دزفول با 68% آلودگی بیشترین میزان آلودگی به zymv را دارا بود. پس از آن بهبهان و شوشتر با 52% آلودگی، ملاثانی با 48% آلودگی، حمیدیه و دشت آزادگان با 28% آلودگی و شوش با 8% آلودگی در مراتب بعدی قرار گرفتند. گیاهان مزارع کدو بیش از سایر گیاهان مزارع گیاهان جالیزی نمونه برداری شده آلودگی به zymv نشان دادند. خربزه، خیار چمبر، خیار سبز و هندوانه به ترتیب، بیش ترین آلودگی پس از مزارع کدو را داشتند. در کل، 5/40 % از نمونه های جمع آوری شده از استان خوزستان آلوده به zymv تشخیص داده شدند. خسارت وارده توسط ویروس zymv به مزارع کدوئیان خوزستان متفاوت و گاهی تا100% محصول یک مزرعه را شامل می شد. در آزمونrt-pcr قطعه مورد نظر با استفاده از پرایمر های اختصاصی ویروس به طولbp 458 تکثیرشد. وجود ویروس zymv، با توجه به نتایج تست های سرولوژیکی و مولکولی در خوزستان تائید شد. همچنین باندهای تولید شده با استفاده از تکنیک ic-rt-pcr و روش های استخراج rna تفاوت چندانی نداشتند. مطالعات انجام شده بر روی دامنه میزبانی نشان می دهد که جدایه های خوزستانی در تولید علایم در گیاهان مختلف متنوعند. جدایه های شهرستان های دزفول، ملاثانی و شوشتر موجب بندکفشی شدن و موزائیک شدید در برگ های کدو رقم white bush شدند. جدایه دشت آزادگان موجب موزائیک، تاولی شدن سطح برگ ، جدایه شوش موجب کوتولگی و جدایه بهبهان علایم موزائیک خفیف برگی را ایجاد کردند. همچنین جدایه های ملاثانی، شوشتر،حمدیه، شوش و دزفول موجب ایجاد لکه های حلقوی در برگ های کدو رقم سفید گاوی می شوند در حالی که جدایه های دیگر موزائیک خفیف و شدید، پیسک، زردی و رگبرگ روشنی را در این رقم کدو ایجاد می کنند. در مجموع جدایه های دزفول، شوشتر و ملاثانی علایم شدیدتر و جدایه بهبهان موجب علایم خفیف تری می گردد.مطالعه حاضر اولین گزارش از حضور و تعیین پراکنش ویروس موزائیک زرد کدو در مزارع استان خوزستان( به جز دزفول) می باشد.